İSLAM HARFLERİYLE LATIN HARFLERİNİN MUKAYESESİ
Yasadigimiz
dünyaya iyi baktigimizda görürüz ki, birbiriyle kiyaslanabilen seylerin
yekdigerine karsi bazi üstünlükleri vardir. Mesela vasita oluslari
bakimindan at ile otomobili birbirine kiyaslamak mümkündür. Her ne
kadar kiyaslama neticesinde umumi üstünlük otomobile ait olsa bile,
atin otomobilden üstün tarafi elbette bulunur. Mesela, denilebilir ki,
at yedek parçaya, benzine, yola ihtiyaç duymaz... Fakat bu üstünlükten
yola çikilarak “at otomobilden daha üstündür” demek için cahil veya
kasitli olmak gerekir.
Öyle ise bütün mesele, bunlari ele alista en
azindan tarafsiz davranarak, bütün yönlerini ortaya koyup, neticede bir
tercih yapmak gerektir. Insaf da bunu gerektirir.
Islam ve Latin
harflerini bu itibarla ele alarak ve birazda bu meseleyi harf
inkilabini bir tarafa birakarak degerlendirirsek; kiyaslamadan Islam
harflerinin galip çiktigini görürüz. Asagida zikredecegimiz maddeler
bizi davamizda hakli çikaracaktir kanaatindeyiz.
1)Islam
harfleri süratli yazmaya oldukça elverislidir. Bunun en basta gelen
sebebi onun sagdan sola yaziliyor olmasidir. Zira hepimizce malumdur
ki, bir seyi çekmek her zaman itmeye nispetle daha kolaydir. Bu
harfleri yazmada da durum tamamen böyledir. Kalem daima kol tarafindan
vücuda dogru çekilerek hareket ettirilmektedir. Halbuki bu çekmenin
tersi, Latin yazisinda oldugu gibi itmektir ve asla çekmek kadar kolay
degildir.
2)Yazi
yazarken kalem kagit üzerinde ne kadar az sayida kalkip inerse, zaman
açisindan daha fazla tasarruf edilir. Bu da en fazla islam yazisinda
mümkündür. Mesela cumhuriyet ( جمهوريت)
kelimesini Latince yazarken el 11 defa kagit üzerinden kalkarak
kösegenli hareketler yaparken, islam harflerinde noktalarla beraber
yalniz 6 defa kalkmaktadir. Tahakküm ( تحكم ) de ise nispetin dokuza karsi üç oldugu görülür.
3)Islam
yazisi adeta kalemle raks eder gibi yuvarlak veya ona yakin bir tarzda
kivrak hareketlerle yazilabilirken, Latin yazisinin çok köseli ve
munfasil olarak yazilmasidir. Mesela bir atletin devamli olarak bir
daire veya ona benzer bir zeminde kosmasi ile, dört köse bir evin
etrafinda kosmasinda gösterdigi performans ayni degildir.
4)Okuma
yönünden de islam yazisinda inkari mümkün olmayan bir üstünlük vardir.
Islam yazisiyla yazilan kelimeler adeta birbirinden cins bakimindan
ayri mahluk gibidirler. Bundan dolayi, kelime sadece bir harfmis gibi
hususi bir kalip olarak daha kolay kavranabilir. Mesela hatira, matara,
muzaffer, muazzez, dogan, sogan, kelimeleri latince yazildiginda –hele
bir de el yazisiyla yazilirsa- birbirine çok benzerler. Fakat islam
yazisi ile (خاطره،ماطره،مظفر،معزز،طوغان،صوغان...) yazildiginda bu durum ortadan kalkar.
5)Islam
yazisi insan yaratilisina uygun olarak sagdan sola okundugu için uzun
zaman okunmasi gözü yormaz. Bu bir çok tecrübelerle sabittir. Latin
yazisi uzun süre okununca gözlerde sulanma ve yorgunluk meydana
getirir. Ömür boyu okumak ise, genelde gözlüge mahkum olmayi netice
verir. Ziyad Ebuzziya Beyin naklettigine göre, bir alman profesör latin
yazisini kullanan memleketlerde gözlüklü sayisinin fazla olmasini
yaziya baglamistir. Hatta öyle ki, bizde profesör denilince hemen
hayale çerçeveleri kalin gözlüklü, saçlari ön taraftan dökük, sismanca
bir sahis geliverir.
6)Iktisadi
yönden de islam harfleri üstündür. Latin harfleriyle bes yüz sahifeye
karsi bunun hemen hemen yarisi kadariyla islam harfleriyle ayni kitap
yazilabilir. Yani bir kitabi az zamanda, az masrafla, az kagida basmak
ve az zamanda okumaya bedel; latin yazisiyla bunlarin tersi olmaktadir.
Bu hesabi kütüphanelerden matbaalara vardirirsak, bu tasarrufun
hesabini yapmak insani ürkütür.
7)Imla
bakimindan ise, durum epey tartisma sebebi olmustur. Malum oldugu üzere
özellikle arapça köklerden alinan Türkçe kelimeler, kelimelerin kökünde
bulunan harflerin mahreç ve sekil bakimindan farkli olmalarindan
dolayi, isitildiginde kelimenin hangi harflerle yazilacagi iltibas
edilerek birbirine karistirilabilir. Bu durum harf inkilabindan önce
avam arasinda çokça vuku bulmustur. Bunun da ötesinde, birbirinden
epeyce uzak bölgelerde yasayan Osmanli vatandaslarinin yazmalarinda
konusmalarini esas aldiklari ve mahalli siveleriyle nasil
konusuyorlarsa o sekilde yazdiklari görülmektedir. Fakat bu
farkliliklari latin alfabesinin kabulü için birer sebep olarak görmek
ve Islam yazisinin eksikligine hükmetmek akillica ve objektif bir
degerlendirme degildir. Çünkü mesela bugün kullandigimiz yazinin bazi
kisiler tarafindan yanlis veya hatali yaziliyor olmasinin suçu her
halde sadece fertlere atfedilemez. Yani cehaletin kabahati hurufatin
olmamalidir. Ancak sunu da belirtmek gerekir ki, bu mesele de bazi
zorluklar vardir. Fakat bu zorluklarla beraber bazi meleke ve
bilgilerde hasil olur. Mesela, Türkçe’mizde bolca kullandigimiz darbe (ضربه)
kelimesi vardir. Bunu yazacak olan sahis bu kelime karsisinda biraz
bilgi sahibi olmak veya düsünmek zorundadir. Bastaki harf (د) midir? ( ض ) midir? Yoksa (ط) midir? Bu bir zorluktur. Ve latin yazisiyla yazarken bu müskilat çekilmez. Ancak bu müskilat sebebi olan harfin (ض)
oldugu bilindigi takdirde, bu kökten gelen diger kelimelerin
yazilmasinda ve hele hele manalarinin anlasilmasinda çok büyük
faydalari mucip olacaktir. Iste ( مضاربه) mudarebe ,( مضراب) mizrab,( مضروب ) madrub kelimeleri gibi nicelerini kökleri itibariyle yakalar, yazar ve anlariz.
8 )Ögrenme
kolayligi bakimindan da islam yazisi, latin yazisindan geri degildir.
Bu iki yazi arasinda ögrenme bakimindan olan zaman farki kayda bile
degmez. Zira islam yazisi ilk ögrenirken birkaç ay fark ediyor olsa
bile, bu asla tenkit sebebi olmayacagi gibi; hayati boyunca
kazandiracagi kolayliklar yaninda hiç mesabesinde kalir. Su da bir
hakikattir ki, hayatta insan unsurunu muvaffak kilan bazi sistemler,
sebepler ve prensipler vardir. Çin ve Japonlarin kullandiklari yazilar
ögrenilebildigine göre, simdi kalkip islam yazisinin ögretilmesinin
zorlugundan bahsetmek hakikaten basiretsizlik olsa gerektir. Halbuki
Japonlar bir günlük gazete haberi okuyabilmek için takriben 3000 adet
ideogram (şekil) ezberlemis olmak gerekir. Içinde soyut kavramlar,
terimler bulunan bir makale için bu rakam yedi-sekiz bine yaklasir.
Felsefi, derin kültür ile ilgili bir metin için de on bes bin sekil
ezberlenmis olmalidir. Iste bu zorun zoru, karisigin karisigi yazi ile
Japonlar son derece müessir bir milli egitim sistemi kurmuslar ve bütün
halki okur yazar etmislerdir. Sonra bu yazi ile egitim yapan 400
üniversiteleri vardir. Bu yazi ile yayin yapan muazzam bir basina
sahiptirler ve en büyük gazeteleri günde 15 milyon basmaktadir. Bu yazi
ile yetismis aydin, bürokrat, teknokrat, düsünür ordulari vardir. Bu
yazi ile ilmi arastirma yaparak Nobel kazanmis dünya çapinda bilim
adamlarina sahiptirler. Velhasil onlar bu yazi ile harikalar meydana
getirmislerdir. Bütün bunlarla beraber Japonlar kullandiklarini
yazilarini degistirmeyi düsünmedikleri gibi, medeniyet yolunda
attiklari adimlara bugün birçok kavmin ancak hayali yetisebiliyor.
9)Türkçe’yi
ifade etmek bakimindan islam yazisi çok daha elverislidir. Surasi
muhakkaktir ki, bir milletin dilini en iyi ifade eden, o dilin ses ve
ahengini en iyi aksettiren; yine bizzat o dile imtizaç ederek
medeniyet, kültür, adet ve gelenekler yastiginda beraber yasadigi
harflerdir. Latin harflerinin adedi 24 tür. Bu harflerle dilimizi
tamamen yazmak muhaldir. Latin harflerine nispetle bizim harflerin
ziyadeligi tekellümde seslerimizin ziyadeligine alamet degil midir?
Kaideten ziyade-i huruf ziyade-i manadir. (ض،د...) harflerini “T” harfiyle ve (ت،ط...) harflerini “D” harfiyle yazmak dogrumudur? (ص،ث،س...)
harflerini “S” harfiyle yazarsak, lafiz ve mana-yi kelimatimiz isgale
düsmez mi?Türkçe’de “n” sesine tekabül eden biri kalin digeri ince
telaffuz edilen iki ayri ses vardir. Bunlarin kalini islam harfleriyle
sagir kef denilen harfle yazilirdi. Mesela: “Son” kelimesinde oldugu
gibi. Ince “n” sesi nun harfiyle gösterilirdi. “sen” kelimesinde oldugu
gibi. Latin asilli yeni alfabede bu incelik feda edilmistir. Ayin ve
elif harfleri arasindaki telaffuz farki da ortadan kalkmistir. Mesela;
elifle yazilan “âli”(آلي ) alete müteallik demek iken, ayinla “âli”(علي),
yüce, ulvi gibi manalara gelmektedir. Bugünkü “s” harfine mukabil islam
harflerinde üç ayri harf vardir. Bunlar “sad, sin ve peltek se” (ص،س،ث) dedigimiz harflerdir. Bu üç harfin telaffuzu da birbirinden farklidir. Mesela; “âsar”(آصار) kelimesi “sad”(ص )ile yazildigi zaman asirlar manasina gelirken,(آثار ) “peltek se”(ث )harfi ile yazildiginda eserler manasini ifade etmektedir. Bunun gibi “zi, ze ve dad” (ظ،ز،ض)
harfleri içinde yeni alfabede sadece bir zavalli “z” harfi kullanilmis
ve bütün bu harflerin gördügü vazife ona yükletilmistir.
10)Bütün
bunlardan daha da önemlisi, latin harflerinin esma-i ilahiye'yi ifade
etmede son derece yetersiz olusudur. Zira esma-i ilahiye'nin her birisi
birer sifredir. Latin harfleri ise bu sifreyi açacak anahtar olma
özelliginden mahrumdur. Bu sebeple esma-i ilahiye'nin yazilmasinda ve
yazildigi gibi söylenmesinde latin harflerinin kullanilmasi, mana
açisindan ve itikadi açidan büyük sakincalar dogurabilmektedir. Mesela;
islam harfleriyle yazilan (خالق) yaratici manasina gelirken, latin harfleriyle yazildiginda(halık, حالق)
berber manasina gelmektedir. Yani Allah'a "ey beni yaratan" demek
isteyen kisi, hâsâ, "ey beni tiras eden" demektedir. Veya islam
harfleriyle yazilan ( باقي) kelimesi (kaf,ق) harfi ile yazildiginda ebedi, sonsuz anlamlarina gelirken, (kef,ك)
harfi ile yazildiginda, aglayan anlamina gelmektedir. latin harfleriyle
yazildiginda ise böyle bir fark ortaya çikmaz. Çünkü latincede bir tane
"k" harfi var.
Üzerinde durulacak diger bir nokta da, bizim
yazimizin sagdan sola yazilmasina mukabil, latin harflerinin soldan
saga yazilmasi keyfiyetidir. Müslümanlar için her seye sagdan baslamak
umumi bir kaidedir. Kaldi ki, yazi içinde sagdan sola dogru hareket
etmek insanin biyolojik yapisina daha uygundur. Insanlarin yüzden
ikisinden fazlasini teskil etmeyen solaklar sol elleriyle yazi
yazdiklari için sadece onlar soldan saga dogru hareketi daha kolay
yaparlar. Bunun disinda kalan yüzde doksan sekiz nispetindeki insanlar
ise sagdan sola dogru yazmayi tabiatlari icabi daha kolay ve tabii
olarak icra ederler. Bu da gösteriyor ki, yazinin sagdan sola dogru
yazilmasi, insanin yaratilisinin muktezasidir.
Bizim
harflerimizin latin harflerine nispetle fazlaligi, seslerin daha dakik
bir surette ifadesi imkanini saglar. Kaideten fazla harf fazla sada ve
mana demektir. Mesela latin harflerinde “kaf ve kâf” arasindaki farki
mühmel birakmak hayat dolu bir çok kelimemizin genç nesiller tarafindan
dogru telaffuz edilmesini adeta imkansiz kilacaktir.
Islam
harflerinin adetlerinin çoklugu onlarin ögrenilmeleri için –iddia
edildigi gibi- bir güçlük dogurmaz. Zira harflerimizin birçogunun
birbirinden farki sadece altlarina veya üstlerine konan noktalardan
ibarettir. Mesela “(ب،ت،ث....)vb.
harflerinin esas sekilleri hep aynidir. Aralarindaki fark noktalarin
adetlerine ve yerlesimine münhasir kalmaktadir. Gerçi, latin
harflerinde buna benzer bir durum birkaç harf için söz konusudur. Fakat
bir kere islam harflerinde büyük harf , küçük harf tefriki yoktur. Bu
bakimdan latin harflerinin sekilleri birbirlerine asla benzemeyen büyük
ve küçük harf tefrikinden dolayi adetler bir hayli artmaktadir. Bir de
latin harflerinde tenvin ve tesdit isaretleri olmadigindan bizim
yazimizda tek olarak yazildiklari halde mükerrer okunan harfler latin
alfabesinde mükerreren yazilirlar. Esasen islam harfleriyle yazilan
latin harfleriyle yazilanlara nazaran çok daha kisa sekiller meydana
getirdiginden bu husus da Islam harfleri lehine kaydedilmek lazim gelen
bir noktadir. Bu yüzden yazimiz bir nevi stenografi mahiyetini haizdir.
Konu: İSLAM HARFLERİYLE LATIN HARFLERİNİN MUKAYESESİ 
5/6/2008, 11:09